อัตราเงินเฟ้อส่วนบุคคล (Personal Inflation Rate)

ณ วันที่เขียนบทความนี้ (ต้นปี พ.ศ. 2554) ปัญหาเงินเฟ้อเป็นปัญหาที่รุมเร้าประเทศไทยอย่างมาก ทั้ง น้ำมัน ราคาปุ๋ยเคมี น้ำมันปาล์ม น้ำมันถั่วเหลือง น้ำตาล มะพร้าว และยางพารา เป็นต้น

เงินเฟ้อคืออะไร?... เงินเฟ้อ (Inflation) คือ ภาวะที่ราคาสินค้าโดยรวมเพิ่มสูงขึ้น ดังนั้นเงินเฟ้อจึงส่งผลกระทบโดยตรงต่ออำนาจซื้อ (Purchasing Power) ของเงินในกระเป๋าของเรา ยิ่งเงินเฟ้อมากขึ้นเท่าไรอำนาจการซื้อของเรายิ่งลดน้อยถอยลงเท่านั้น  

แต่... คำถามก็คือ อัตราเงินเฟ้อของประเทศ (National Inflation) ที่หน่วยงานของรัฐบาล (กระทรวงพานิชย์ในกรณีประเทศไทย) คำนวนและใช้เป็นตัวชี้วัดทางเศรษฐกิจ (Economic Indicator) นั้นสมารถวัดอำนาจซื้อของเราจริงๆ ได้แค่ไหน?         

               ก่อนจะตอบคำถามดังกล่าวนั้น ขอปูพื้นฐานความรู้เรื่องอัตราเงินเฟ้อซักเล็กน้อย... อัตราเงินเฟ้อของประเทศที่หน่วยงานของรัฐคำนวนนั้นเป็นอัตราการเปลี่ยนแปลงเค่าเฉลี่ยถ่วงน้ำนัก (Weighted Average) ของราคาสินค้า (ชนิดต่างๆ ที่เอามาคำนวน) ที่เปลี่ยนแปลงไป โดยแบ่งสินค้าออกเป็นหมวดต่างๆ โดยแต่ละหมวดมีน้ำหนักค่าใช้จ่ายไม่เท่ากัน ลองนึกถึงความเป็นจริงว่าในแต่ละเดือนเราใช้จ่ายไปในสินค้าแต่ละชนิด เช่น อาหาร เครื่องดื่ม เครื่องนุ่งห่ม ค่าเดินทาง และที่พักไม่เท่ากัน นอกจากนั้นการคำนวนเงินเฟ้อต้องคำนึงถึงที่ตั้งของครัวเรือนด้วย (แต่ละพื้นที่ราคาสินค้าไม่เท่ากันและเปลี่ยนแปลงแตกต่างกัน) ขนาดของครัวเรือน และรายได้ประจำของครัวเรือน

ประเทศไทยใช้ดัชนีราคาผู้บริโภค (Consumer Price Index) วัดอัตราเงินเฟ้อของประเทศ โดยดัชนีราคาผู้บริโภคแบ่งออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ ได้แก่ ดัชนีราคาผู้บริโภคทั่วไป (General Inflation) ที่กระทรวงพานิชย์ใช้วัดอัตราเงินเฟ้อ และดัชนีผู้บริโภคพื้นฐาน (Core Inflation) ที่ธนาคารแห่งประเทศไทยใช้วิเคราะห์ในการกำหนดนโยบายการเงินของประเทศ

ดัชนีราคาผู้บริโภคทั่วไป มีหมวดสินค้าและบริหารที่ทำมาคำนวนทั้งสิ้น 7 หมวด ได้แก่

1.  หมวดอาหารและเครื่องดื่ม

2.  หมวดเครื่องนุ่งห่มและรองเท้า

3.  หมวดเคหสถาน

4.  หมวดการตรวจรักษาและบริการส่วนบุคคล

5.  หมวดพาหนะการขนส่งและการสื่อสาร

6.  หมวดการบันเทิงการอ่านและการศึกษา

7.  หมวดยาสูบและเครื่องดื่มมีแอลกอฮอล์

                ส่วนดัชนีราคาสินค้าผู้บริโภคพื้นฐานนั้นก็จะตัดหมวดรายการสินค้าในหมวดอาหารสด (เนื่องจากมีการเคลื่นไหวขึ้นลงตามฤดูกาลสูง) และสินค้าในหมวดพลังงาน (เพราะราคาเปลี่ยนแปลงตามราคาตลาดโลกจึงอยู่นอกเหนือการควบคุมของนโยบายการเงิน) โดยน้ำหนักของแต่ละหมวดได้มาจากการสำรวจภาวะเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือนที่จัดทำโดยสำนักงานสถิติแห่งชาติ โดยมีการปรับปรุงทุกๆ 4-5 ปี โดยล่าสุดมีการปรับปรุงในปี พ.ศ. 2550
(ผู้สนใจรายละเอียดสารมารถอ่านเพิ่มเติมได้ใน http://www.price.moc.go.th/price/know/cpi_note_2009.pdf)
                จะเห็นได้ว่าอัตราเงินเฟ้อที่หน่วยงานของรัฐคำนวนนั้นเป็นค่าเฉลี่ยถ่วงน้ำหนักจากจำนวนคนส่วนใหญ่ของประเทศ นั่นหมายความว่าหากเรามีวิถีชีวิตไลฟ์สไตล์ที่แตกต่างจากคนทั่วไป (ซึ่งอย่างไรแต่ละคนก็ต้องแตกต่างกันอยู่แล้ว) อัตราเงินเฟ้อของประเทศนี้จึงไม่สามารถสะท้อนอำนาจซื้อที่เปลี่ยนแปลงไปของเราได้ดี
                ทางออก... จึงต้องคำนวนหาอัตราเงินเฟ้อส่วนบุคคลของเราเองเพื่อใช้ในการวัดอำนาจซื้อที่แท้จริงของเราที่เปลี่ยนแปลงไป
ในประเทศที่พัฒนาแล้วหลายประเทศ....... มีการให้บริการคำนวนอัตรงเงินเฟ้อส่วนบุคคลผ่านเว็บไซด์เลยทีเดียว แต่สำหรับประเทศ..... ไทย.. ผมยังไม่เห็นมีข้อมูลเอ่ยถึงเรื่องอัตราเงินเฟ้อส่วนบุคคลเลยด้วยซ้ำ (ค้นหาจากระบบ Search Engine ของ Google)
                เนื่องจากข้อมูลของประเทศไทยเกี่ยวกับเงินเฟ้อแต่ละหมวดหาได้ยากเหลือเกิน (ผมพยามจะหาแล้วมาแก้ไขเพื่อให้ผู้อ่านสามารถใช้เป็นแหล่งข้อมูลอ้างอิงได้ต่อไป) ผมจึงนำเสนอวิธีการคำนวนอัตราเงินเฟ้อส่วนบุคคลในลักษณะที่เป็นหลักการดังนี้

1.  จดรายจ่ายของเราในแต่ละหมวด (เจ็ดหมวดตามที่แบ่งไว้)

2.  คำนวนน้ำหนักค่าใช้จ่ายของเรา โดยนำค่าใช้จ่ายแต่ละหมวดหารด้วยใช้จ่ายรวมในแต่ละเดือน

3.  น้ำหนักค่าใช้จ่ายแต่ละหมวดที่คำนวนได้มาคูณด้วยอัตราเงินเฟ้อแต่ละหมวด**

4.  นำอัตราเงินเฟ้อแต่ละหมวดที่ได้มารวมกัน ก็จะได้อัตราเงินเฟ้อส่วนบุคคลของเรา

** อัตราเงินเฟ้อที่นำมาคูณนี้หากใช้อัตราเงินเฟ้อของประเทศก็อาจจะไม่ตรงกับความเป็นจริงมากนักเพราะอัตราเงินเฟ้อต้องคำนึงถึงที่ตั้งของครัวเรือนด้วย ในปัจจุบันมีการจัดทำอัตราเงินเฟ้อประจำจังหวัดแต่ละจังหวัดหากเราใช้ตัวเลขดังกล่าวจะได้อัตราเงินเฟ้อที่ใกล้เคียงความเห็นจริงมากขึ้น

                เมื่อคำนวนอัตราเงินเฟ้อส่วนบุคคลของเราได้แล้วสามารถนำไปประยุกต์ใช้ประโยชน์ได้หลายประการดังนี้

1.  เราจะทราบได้ว่าที่จริงแล้วอำนาจการซื้อของเราลดลงมากหรือน้อยเพียงใด

2.  เราจะสามารถคำนวนอัตราผลตอบแทนที่ต้องการจากการลงทุนที่สารมารถครอบคลุมความเสี่ยง อัตราเงินเฟ้อ และความต้องการของเรา ได้ถูกต้องมากขึ้น

3.   เรา (อาจ) จะเห็นได้ว่าอัตราเงินเฟ้อเป็นส่วนบั่นทอนอำนาจซื้อของประชาชนและเป็นปัจจัยสำคัญอย่างหนึ่งที่ทำให้คุณภาพชีวิตประชาชนอยู่ในระดับต่ำลง

               และนี้ก็คือหลักการคราวๆ ของอัตราเงินเฟ้อของประเทศ และอัตราเงินเฟ้อส่วนบุคคล จากข้อมูลที่กล่าวทั้งหมดข้างต้นจะเห็นได้ว่าอัตราเงินเฟ้อส่วนบุคคลของเราอาจแตกต่างอย่างมากจากอัตราเงินเฟ้อของประเทศที่เป็นตัวเลขที่เป็นตัวชีวัดทางเศรษฐกิจก็ได้ เราจึงจำเป็นต้องคำนวนอัตราเงินเฟ้อส่วนบุคคลเพื่อนำไปใช้ประโยชน์ในด้านต่างๆ ต่อไป

เรืออากาศตรี ชินวัฒน์ หรยางกูร
อาจารย์ กองการศึกษา โรงเรียนนายเรืออากาศ